Osoby, które odczuwają niezgodność między płcią przypisaną im przy porodzie, a tożsamością płciową mogą odczuwać silny dyskomfort czy nawet cierpienie psychiczne związane z objawami tej niezgodności. Odczucie to nazywane jest dysforią płciową i jest powszechnie doświadczane przez osoby transpłciowe i osoby nieidentyfikujące się w ramach binarnej klasyfikacji płci.
Warto jednak zaznaczyć, że bycie osobą transpłciową lub niebinarną nie oznacza automatycznego występowania dysforii płciowej, na którą składa się kilka czynników.
Objawy dysforii płciowej
Dysforia fizyczna to nieprzyjemne przeżycia związane z cechami płciowymi ciała danej osoby. Czasami taką cechą organizmu są narządy płciowe, ale w wielu przypadkach są to tak różne cechy, jak rysy twarzy, tembr głosu, wielkość dłoni lub stóp, zarost/jego brak, owłosienie ciała/jego brak, biust/jego brak, łysienie androgenowe, miesiączkowanie, wytryski nasienia, zapach potu, zapach moczu, szerokość bioder, wzrost itp.
Funkcjonuje także termin dysforii społecznej, która odnosi się do dyskomfortu w sytuacjach społecznych. Wzmacniana jest przez zachowania takie jak misgendering (używanie przez otoczenie gramatycznych form płciowych innych niż preferowane przez osobę), deadnaming (używanie przez otoczenie starego imienia/nazwiska osoby), niedopuszczanie do przestrzeni jednopłciowych, takich jak toalety czy szatnie oraz przez presję, by zachowywać się w sposób stereotypowo męski lub damski.
Dysforia może występować już od najmłodszych lat, ale nasila się zwykle w okresie dojrzewania, gdy u adolescentów pod wpływem hormonów testosteronu lub estradiolu zaczynają się rozwijać cechy płciowe. To z kolei może wiązać się z niską samooceną, samookaleczaniem, poczuciem dysocjacji, silną niechęcią do patrzenia na siebie w lustrze, oglądania swoich zdjęć czy bycia w centrum uwagi.
Leczenie dysforii płciowej
Jedną z najskuteczniejszych opcji radzenia sobie z dysforią są zabiegi afirmujące płeć. Powinny być one skrojone pod potrzeby danej osoby, gdyż nie ma obowiązku przechodzenia wszystkich operacji oraz stosowania terapii hormonalnej bezterminowo. Coming out jako osoba transpłciowa oraz zmiana roli społecznej, sądowe uzgodnienie płci lub zmiana imienia w trybie administracyjnym oraz respektowanie tożsamości płciowej osoby może natomiast bardzo pomóc w walce z dysforią społeczną.
Praca nad zmianą usztywnionych przekonań na temat płci może u części osób zmniejszyć objawy dysforii społecznej lub fizycznej.
